Texte, enregistraments e transcripcion per Joan Pascal Godonesca

Racontes reculhís al près d’ Anthony Ginibre, 1999.

Anthony Ginibre nasquèt a Sant-Jan-Lespinassa, pròche Sant-Seren dins lo Carcin, departament d’Òlt lo vint-e-quatre d’agost 1908. Foguèt paisan tota sa vida dins aquela comuna, a seissanta kilomètres d’Orlhac coma de Briva e un pauc mai de Cáurs. Visquèt dins aquèla val onte raja lo flume Dordonha en trabalhar la tèrra e en parlar cada jorn « patoès » coma disiá. Venguèt vièlh, foguèt malaude, e acabèt sa vida pauc de temps i a, al pè de sa filha a Clarmont.
Los tèxtes que seguísson son estats enregistrats al manhetofòne e transcrich segon la grafia dicha classica per Joan Pascal Godonesca, son pichon-filh.

L’escòla

L’escòla.

Abans quatòrze degun parlava pas francés. E mèma del temps après quatòrze. Quand ió anguèri a l’escòla aviái pas jamai parlat francés. E zo t’aprenguèri ben. Mes parents aviáun lo certificat totses dos. Nautres sem tres fraires, totses tres l’an. La plus gròssa bestisa que fasiam de contunhar pas d’estudiar... A miladius ! nos tardava de quitar l’escòla. Autrament aprendiái pro facille, mon fraire parièr e cap de totses avèm pas contunhar d’estudiar. R*, a dètz-e-uèch ans de mens que ió.
Les bèlses , lo te fotiá d’aquelas estrilhadas. Se ‘qu’èra ara.... A l’epòca se lo regent vos fotiá un cofal d’un pam, quand seriá arribat a l’ostal quò valiá pas la pena de se’n plànger vos ne’n auriá fotut un de l’autre. Mès auèi, mèma que les tòca an’ la poncha del det, cal pas ! Ai entendut un regent (pas de liaison, mais hesitation, pause entre les deux mots ….) que per aver, sai pas, fotut quauque cofal als dròlles – o sai pas de qué- passava en jujament... E ai vist que tot lo monde dins la comuna protestàvon contra aquò. Mès sabètz ben !
Lo monde deviáun èstre contents de el d’autant plus que protestàvon contra aquò. Am lo regent, quand èri tot pichon, brilhavi pas bien. Aquò èra un pauc exagerat. Aquel tipe partiguèt a la retreta. Li anguèri un an ambe el. Per ma fe, èri pichon... mès a l’escòla, parlavi pas patoès. Am’ lo regent, parlaviam pas que francés. Lo regent deviá èstre de les environs de Sent-Seren... Monsur L* que s’apelava. Zo te pòdi pas dire, se sabiá parlar patoès. A l’escòla i anguèri a cinc ans... partiguèt a la retreta (pas de liaison), el , lo regretèri pas beucop. Après, la guèrra arribèt..
Anguèri a l’escòla and’ un regent, dètz jorns, demorèt que quauques jorns, que calguèt que partiguèsse a la guèrra. Foguèt remplaçat per un autre : partiguèt a la guèrra. ‘Quò fai que canjeriam sovent. Après ne ajeram una, la domaisèla B*, qu’apelaviam. La garderam, pensi, prèsca tota la guèrra, lo restant. Las darrièras annadas, n’ajeram un M. L*, mès aquí quò trabalhava. Dins aquí cinc ans pensi que n’aprenguèri tant coma dins tot lo rèsta de.. qu’èri demorat a l’escòla. Malgré totses les malurs, aviái pas que dotze ans quand ajèri lo certificat. Mès aquel regent èra ... Siam dos, siam al fons al cours moyen, quora ió quora el, siam un còp l’un, l’autre... totses dos siam a nos lutar : prumièr, second... second, prumièr.
Alèra quand ajeram lo certificat nos disiá « vous aurez une mention très bien, vous deux ». Ajeram pas la mention très bien mès ajeram la mention bien. L’annada après çò ditz « Il vous faut revenir, je ferai un cours exprès pour vous » Ò figuras-te ! Ni ió ni l’autre i voliam pas tornar. Anaviam ben a l’escòla mès... per çò que li caliá anar, mès autrament... A tretze ans trabalhavi la tèrra.